Europejski Bosfor

Bebek, Ortaköy i Beşiktaş to stambulskie dzielnice położone nad europejskim brzegiem Bosforu.

W drugiej połowie XIX-ego wieku Bebek zyskał miano „polskiej wioseczki” ze względu na dużą liczbę polskich emigrantów, którzy się w niej osiedlili. Jan Matejko, który przybył z wizytą do Henryka Gropplera w 1872 roku, pozostawił kilka szkiców tej malowniczej osady. Rodzina Gropplerów osiedliła się w Stambule w latach 50-ych. Henryk Groppler otworzył zakład zegarmistrzowski i jubilerski, a także uczestniczył w eksploatacji złóż boracytu odkrytych przez Józefa Ratyńskiego. Żona Henryka, Ludwika, prowadziła salon literacki, kultywowała polskie tradycje wsród emigrantów, a także wydała własne kompozycje muzyczne zatytułowane Niezapominajki polskie (1910). W latach 60-ych osiedlili się w Bebek Władysław Jabłonowski, lekarz w służbie osmańskiej, Tadeusz Oksza-Orzechowski, założyciel Korespondencyjnego Biura Prasowego, oraz Władysław Przybylski. Częstym gościem Jabłonowskiego był jego brat Aleksander, historyk i etnograf, autor prac naukowych dotyczących problematyki kurdyjskiej.

Michał Czaykowski/Sadyk Pasza

W Ortaköy mieszkała Ludwika Śniadecka (1802-1866), muza Juliusza Słowackiego i towarzyszka Michała Czaykowskiego, szefa Agencji Wschodniej Hotelu Lambert, ugrupowania politycznego założonego w Paryżu przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, które dążyło do nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Portą osmańską i polską emigracją na terenie Imperium.

Napływ polskich emigrantów do Imperium Osmańskiego po upadku rewolucji węgierskiej (1849) reprezentuje jeden z najbardziej kontrowersyjnych epizodów w historii stosunków polsko-osmańskich w XIX-ym wieku. Dionizy Zarzycki przybył do Porty wraz z żołnierzami polskimi walczącymi w czasie rewolucji pod dowództwem generałów : Józefa Bema, Henryka Dembińskiego i Józefa Wysockiego. Żołnierze znaleźli schronienie na terenie Imperium, najpierw przebywali w Widyniu, następnie w Szumli i Kütahyi. Azyl udzielony przez Portę polskim i węgierskim emigrantom wzbudził sprzeciw Rosji i Austrii, które zażądały ekstradycji polskich obywateli. Aby uniknąć wydalenia i nadal służyć sprawie polskiej, Zarzycki przyjął islam za przykładem Bema. Jako Osman Bey został wcielony do armii osmańskiej i skierowany do wschodniej Anatolii. W 1854 roku powrócił do Stambułu i zamieszkał w dzielnicy Beşiktaş.

Bebek: dzielnica na europejskim brzegu Bosforu znana w połowie XIX-ego wieku jako polska wioseczka,
lata 30-ste XX-ego wieku (źródło: zbiory Atatürk Kitaplığı)

Arnavutköy: dzielnica na europejskim brzegu Bosforu, lata 30-te XX-ego wieku
(źródło: zbiory Atatürk Kitaplığı)

Bebek: widok na słynny meczet i konsulat Egiptu
lata 30-te XX-ego wieku (źródło: zbiory Atatürk Kitaplığı)