Polonezköy

Adampol, dzisiaj znany pod nazwą Polonezköy, to osada założona w 1842 roku przez Michała Czaykowskiego, przedstawiciela Hotelu Lambert w Stambule. Nazwa Adampol pochodzi od imienia fundatora wsi Księcia Adama Jerzego Czartoryskiego.

Michał Czaykowski przybył do Paryża wraz z grupą polskich emigrantów po upadku powstania listopadowego w 1831 roku. W 1838 roku związał się ze stronnictwem księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, znanym jako Hôtel Lambert, które było ugrupowaniem konserwatywnym o charakterze antyrosyjskim. W 1841 roku książę Czartoryski powierzył Czaykowskiemu misję założenia sieci agencji dyplomatycznych na Bałkanach, których centrum miało znajdować się w Stambule.

W Stambule Michał Czaykowski spotkał ks. Leleu ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy, które posiadało niedaleko Beykoz teren zwany Saint Vincent d’Asie przeznaczony do zagospodarowania.

Ks. Leleu przedstawił Czaykowskiemu trudną sytuację polskich emigrantów, którzy często jako niewolnicy trafiali do Imperium osmańskiego i byli narażeni na niebezpieczeństwo przejścia na islam. Czaykowski doniósł o losie Polaków księciu Adamowi. W czerwcu 1842 roku podpisano pierwszą umowę z Lazarystami, na mocy której Polacy mieli prawo osiedlać się na terenie należącym do Zgromadzenia pod pewnymi warunkami. Pierwsi osadnicy, którzy przybyli na miejsce, stanęli przed trudnym zadaniem karczowania terenu i budowania domów. W broszurce Saint Vincent d’Asie Colonie Catholique à six lieus de Constantinople opublikowanej w Paryżu w 1842 roku, pojawia się informacja, że w lipcu 1842 roku odprawiono nabożeństwo dziękczynne za powstanie osady w kaplicy adampolskiej. Natomiast Michał Budzyński notuje w swoich wspomnieniach, że w 1845 roku istniało już 18 chat wybudowanych przez polskich emigrantów.

Ciężka praca pierwszych osadników doprowadziła do narodzin wioski, która istnieje do dnia dzisiejszego. Jej mieszkańcy nadal posługują się językiem polskim i kultywują polskie tradycje. Dom Pamięci Zofii Ryży przypomina odwiedzającym historię powstania osady, a na adampolskim cmentarzu można odnaleźć nagrobki najstarszych osadników. Wieś jest znaczącym symbolem przyjaźni polsko-tureckiej.

Polonezköy: dawny Adampol
(fot. M.Połczyński)

Symboliczny grób założyciela Adampola: Michała Czaykowskiego/Sadyka Paszy
(fot. M.Połczyński)

Wnętrze kościoła pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Polonezköy zbudowanego w 1914 roku
(fot. M.Połczyński)